หนึ่งในคำถามที่คนที่กำลังตัดสินใจซื้อรถยนต์ไฟฟ้า (EV) กังวลอันดับต้นๆ คือเรื่องของ “แบตเตอรี่” ซึ่งเป็นหัวใจสำคัญและเป็นชิ้นส่วนที่มีราคาสูงที่สุดของรถ แม้ว่าในปัจจุบันเทคโนโลยีมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่องเพื่อยืดอายุการใช้งานและลดความเสื่อมของแบตเตอรี่ คำถามหลักๆ หนีไม่พ้น “แบตเตอรี่ EV มีอายุการใช้งานจริงกี่ปี?” และ “ถ้าหากต้องเปลี่ยน ราคาเท่าไหร่?”

อายุการใช้งานและประเภทของแบตเตอรี่ รถยนต์ไฟฟ้า EV

สิ่งสำคัญที่ต้องทำความเข้าใจคือ แบตเตอรี่ EV ไม่ได้ “เสีย” แบบทันทีทันใดเหมือนแบตเตอรี่ 12V แต่จะ “เสื่อมสภาพ”ตามเวลาและการใช้งาน ซึ่งหมายถึงความสามารถในการเก็บประจุไฟฟ้าจะค่อยๆ ลดลง

ประเภทของแบตเตอรี่

1. แบตเตอรี่ลิเธียมไอออน (Lithium-ion Battery)

เป็นเทคโนโลยีแบตเตอรี่ที่ได้รับความนิยมสูงสุดในรถยนต์ไฟฟ้าปัจจุบัน เนื่องจากมีประสิทธิภาพสูง น้ำหนักเบา และมีความหนาแน่นของพลังงาน โดยหลักๆ มี 2 ประเภท ได้แก่

แบตเตอรี่ลิเธียมไอรอนฟอสเฟต (LFP – Lithium Iron Phosphate)

• อายุการใช้งาน: 3,000 – 4,000 รอบชาร์จหรือประมาณ 10-15 ปี
• จุดเด่น: ปลอดภัยสูง (ติดไฟยาก), ทนทาน, ต้นทุนต่ำ (ไม่ใช้โคบอลต์)
• ข้อจำกัด: ความหนาแน่นพลังงานต่ำกว่า (แบตหนัก/ใหญ่)
• รถที่ใช้: BYD (ทุกรุ่น), Tesla (รุ่น Standard), MG (รุ่นใหม่ๆ), NETA

แบตเตอรี่ลิเธียมนิกเกิลแมงกานีสโคบอลต์ (NMC)

• อายุการใช้งาน: 1,000 – 2,000 รอบชาร์จหรือประมาณ 8-12 ปี
• จุดเด่น: ความหนาแน่นพลังงานสูง (แบตเบา/วิ่งได้ไกล)
• ข้อจำกัด: ต้นทุนสูงกว่า (ใช้โคบอลต์), มีความเสถียรทางความร้อนต่ำกว่า LFP
• รถที่ใช้: Tesla (รุ่น Long Range), Hyundai IONIQ 5/6, Kia EV6, รถยุโรป

2. แบตเตอรี่ชนิดตะกั่วกรด (Lead-Acid Battery)

หน้าที่หลักของแบตเตอรี่ตะกั่วกรดในรถยนต์ไฟฟ้า (EV) คือการเป็น “แบตเตอรี่เสริม 12 โวลต์”ในการจ่ายไฟไปยังระบบอุปกรณ์อิเล็กทรอนิกส์มาตราฐานต่างๆในรถยนต์ เช่น ไฟ ที่ปัดน้ำฝน วิทยุ หรือที่เราเรียกกันติดปากว่า “แบตเตอรี่ลูกเล็ก” ซึ่งเป็นแบตเตอรี่แบบเดียวกับที่ใช้ในรถยนต์สันดาปทั่วไป

• อายุการใช้งาน: ประมาณ 1.5 – 3 ปี เหมือนแบตเตอรี่รถยนต์ทั่วไป
• ราคาประมาณ: 2,000 – 4,000 บาท (ขึ้นอยู่กับรุ่นและยี่ห้อของแบตเตอรี่)

3. แบตเตอรี่นิกเกิล-เมทัลไฮไดรด์ (NiMH – Nickel-Metal Hydride)

เคยเป็นเทคโนโลยีที่นิยมใช้ในรถยนต์ไฟฟ้าบางประเภท โดยเฉพาะในรถยนต์ไฮบริด (HEV) เนื่องจากมีข้อดีหลายประการ แม้ปัจจุบันลิเธียมไอออนจะเข้ามาแทนที่ในรถยนต์ไฟฟ้ากระแสตรง (BEV) แต่ NiMH ก็ยังมีบทบาทในบางส่วน

• อายุการใช้งาน: NiMH มีอายุการใช้งานประมาณ 8-10 ปี หรือ 100,000-200,000 กิโลเมตร
• ราคาประมาณ: 50,000 – 90,000 บาท

4. แบตเตอรี่โซเดียม-ไอออน (Sodium-ion Battery)

ยังอยู่ในช่วงพัฒนาและทดสอบใช้งานในวงกว้างมากขึ้นในอนาคตอันใกล้ โดยมุ่งเน้นความปลอดภัยต้นทุนต่ำ และความทนทานต่อสภาพแวดล้อม

• อายุการใช้งาน: คาดว่าจะมีอายุการใช้งานประมาณ 10-15 ปี ซึ่งช่วยให้รถยนต์ไฟฟ้ามีความทนทานและลดค่าใช้จ่ายในระยะยาว

สรุปเปรียบเทียบค่าเปลี่ยนแบตเตอรี่รถยนต์ไฟฟ้า EV

ประเภทแบตเตอรี่                                                                  ค่าเปลี่ยนโดยประมาณ (บาท)

• ลิเธียมไอออน (Li-ion)                                        300,000 – 800,000+
• นิกเกิล-เมทัลไฮไดรด์ (NiMH)                            50,000 – 90,000
• ตะกั่วกรด (Lead-acid)                                      2,000 – 4,000
• โซเดียม-ไอออน (Sodium-ion)                        ยังไม่มีราคาเป็นเทคโนโลยีอนาคต (ยังไม่จำหน่าย)

แม้ว่าราคาเปลี่ยนแบตเตอรี่ “ทั้งลูก” จะยังดูสูง แต่มีแนวโน้มลดลงอย่างต่อเนื่อง (ดังที่เห็นจากการปรับลดราคาของค่ายรถต่างๆ) นอกจากนี้ ในอนาคต การบำรุงรักษาจะไม่ใช่การ “เปลี่ยน” ทั้งลูก แต่จะเป็นการ “ซ่อม” โดยเปลี่ยนเฉพาะโมดูล (Module) ที่เสื่อมสภาพ ซึ่งจะทำให้ค่าใช้จ่ายถูกลงอย่างมาก